Begin van onderwijs in Beselare
De eerste sporen van volksonderwijs zijn te vinden omstreeks midden 17de eeuw. Er werd een losse kerkrekening gevonden in het Rijksarchief in Brugge, uit het jaar 1660! Daar is de naam opgegeven van Joost Belettere, 'coster-scolemeester'. Joost was geboren 1641.
- Belettere? Waar kennen we die naam van? Juist! Calle Blèters, één van onze heksen, haar ware naam was ...Catharina Belettere, dochter van Pieter Belettere, paardensmid uit de ‘betoverde smesse’....
De Belettere's waren in die tijd een gezaghebbende familie, die in ons dorp een voorname rol speelden. We denken aan ambten als burgemeester, baljuw, schepenen, leenmannen, ...
Een tweede naam... Guillaume Lefranq, een Ieperling, staat bekend als koster in 1690. Hij bekomt een kleine vergoeding 'voor thouden van scole' maar in 1691 sterft hij alhier.
Begin 1700 krijgen we kennis van ene Lodewijk Callewaert. We citeren: "betaelt aen Lodewijk Callewaert koster ende schoolmeester deser prochie de som van achtenveertig p.p. over ses maenden pensioen van het houden van schole voor de prochie, het besorghen van de horloge, het luyden van de daghnoene ende avond, 't publiceren van kerkgeboden ende placcaeten de prochie raecende".
Het is duidelijk dat onze Lodewijk een 'duivel doet 't al' was in die tijd: koster, schoolmeester, ... om aan de kost te geraken (Moh..scoolmeester én duivel?). Hij vond blijkbaar ook liefhebberij in rijmdichten. We vinden nl. zijn 'Hekeldicht op de Beselaarse heksen' terug. Ook de zinspreuk 'Als te Becelaere de groote klocke luydt comt Sefa Bubbels uyt.' is van hem.
Het huis waar onze eerste kosters woonden en school hielden, stond ten noorden van de kerk. Daar werd in 1921 (na de Eerste Wereldoorlog) het huizeken gezet, tot noodwoning van onze pastoor. De helft van dit huis werd later afgebroken om er de Patronage te bouwen. Later, in de jaren 1955-1960, kwam 'Zaal Open Deur' hier te staan.
Veel documenten zijn er teruggevonden van deze tijden. Weet dat het toen tijden waren van armoede en onrust in de streek. Het spreekt vanzelf dat er van onderwijs weinig sprake was. Leerplicht bestond niet en 'Jan-met-de-pet' schonk weinig aandacht aan 'boekengeleerdheid'.
Weet, in die oude tijd werden er geen zware eisen gesteld aan het onderwijs. De kinderen gingen vooral naar school van bâmis (1 oktober) tot april, van 9 tot 11 jaar oud. 's Zomers moesten veel kinderen immers helpen met allerlei boerenwerk...
En Lodewijk Callewaert? Zijn sterfakte is alhier niet te vinden....Is hij verhuisd op zijn oude dag? Hoe, waar is hij gestorven? We weten het niet. We weten wel dat zijn echtgenote Marie Mahieu, hier is overleden in 1750, 75 jaar oud.
Zijn opvolger vinden we wel terug: Pieter Jaak Demeulenaere, een voornaam en voorbeeldig man, komend van Westvleteren. Hij kwam hier aan in 1739 als 28-jarige en trouwde hier met Maria Anna Billiet. Pieter hield het 45 jaar vol als koster-schoolmeester. In 1784 stierf hij te Beselare. Hij kreeg een arduinen grafzerk, ingemetseld in de buitenmuur van de kerk, wat duidelijk maakt dat hij een voorname persoonlijkheid was. Het grafzerk werd vernield in de Eerste Wereldoorlog. Het opschrift werd destijds overgeschreven.
Dank aan deze mensen die ooit het onderwijs hebben opgestart in onze gemeente!
Bron: 'Beselaarse plaatsnamen en mengelingen' - J.H. Maes (Beselaarse gedenkboeken - vijfde deel)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ter illustratie:
Hét hekeldicht van Lodewijk Callewaert:
HEKELDICHT OP DE BESELAARSE HEKSEN
't Vermaerd Becelaer op d'aerdbol
was t'allentyd met heksen vol.
Hekse Belle, hekse Clette.
Hekse Leme, hekse Mele.
Hekse Calle, hekse Tanne.
En veel andre heksen meer.
Synder in rep en roer so seer.
Met Sefa Bubbels aen den top
doen sy al in deselve pot.
Lodewijk Callewaert
koster-scoolmeester tot 1715 Becelaere
-----------------------------------------------------------------
Het grafschrift van Pieter-Jaak Demeulenaere:
D.O.M.
SEPULTURE van
Pieter Jacobus
DEMEULENAERE
fs. Pr. en Christine CAVEELE geboortig van
Westvleteren, in huwelijk
met Marie Anne Therese
BOUILLET, t'saemen geprocr.
10 kynderen den welken den
tyd van 45 jaeren heeft
geweest Coster ende
Schoolmr. deser prochie
overl.den 8 feby 1784 oud
73 jaer
R. I. P.
